Όταν το σώμα χάνει υπερβολικές ποσότητες υγρών και παρασύρει και τα απαραίτητα συστατικά, τα κύτταρα μένουν χωρίς τροφή και νερό. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ονομάζεται αφυδάτωση η οποία μπορεί να γίνει επικίνδυνη.
Πώς μπορεί να αφυδατωθεί ένας άνθρωπος; Καταρχήν από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Επίσης και η υπερβολική άσκηση ή το υπερβολικό περπάτημα ειδικά το μεσημέρι ή με υψηλή θερμοκρασία, μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Παράλληλα, ένας συνεχής υψηλός πυρετός (πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου επί περισσότερες από 6 ώρες), ο έμετος, η διάρροια και η αυξημένη διούρηση μπορούν να οδηγήσουν τον οργανισμό στην ίδια δυσάρεστη κατάσταση. Τέλος, δεν θα πρέπει να αγνοούμε ως αιτία και την φαρμακευτική αγωγή - κυρίως διουρητικά φάρμακα που χορηγούνται κατά της υπέρτασης. Τέλος, η υπερβολική κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και η υπερβολική κατανάλωση καφέ είναι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν αφυδάτωση.
Ένας αφυδατωμένος άνθρωπος αισθάνεται κουρασμένος, οξύθυμος και είναι αντιπαραγωγικός, ενώ συχνά έχει πονοκέφαλο και μυϊκές κράμπες. Τα πρώτα σημάδια της αφυδάτωσης μπορεί κάποιος να μην τα πάρει στα σοβαρά, αλλά αυτό είναι λάθος. Συγκεκριμένα, τα πρώτα σημάδια είναι η ξαφνική αύξηση της ποσότητας νερού που καταναλώνεται. Το ξηρό στόμα και το πρήξιμο της γλώσσας. Οι ξαφνικές και αναίτιες ζαλάδες. Επίσης, κάποιος που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση μπορεί να έχει πρόβλημα στον ειρμό σκέψης, νωθρότητα και ασυνήθιστη σωματική κόπωση. Επίσης μπορεί να μη γίνεται εύκολη εφίδρωση, έστω και αν η θερμοκρασία είναι υψηλή, να εμφανιστεί ξηροστομία και να αισθανθεί πολύ ζεστό όλο το σώμα. Αλλά εκδηλώνονται και πιο σοβαρά συμπτώματα και συγκεκριμένα: κράμπες, εξάντληση (εκδηλώνεται με έντονη εφίδρωση, πονοκέφαλο, ζάλη, απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, «κρυάδες» παρά τη ζέστη, αδυναμία, υπερβολική δίψα, προβλήματα όρασης, «φούντωμα» και τρεμούλιασμα), λιποθυμία και θερμοπληξία.
Το πρόβλημα αφορά τους πάντες: τους ασκούμενους που συχνά δεν πίνουν αρκετά υγρά για να αντισταθμίσουν όσα χάνουν με την εφίδρωση στη διάρκεια της προπόνησης, όσους κάνουν καθιστική ζωή (κινδυνεύουν να αφυδατωθούν όταν αυξήσει τις ανάγκες τους σε υγρά ο θερμός, ξηρός αέρας του καλοκαιριού ή το αυξημένο υψόμετρο ενός βουνού), τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών (συχνά περιορίζουν την πρόσληψη υγρών για να μην πηγαίνουν συχνά στην τουαλέτα) και τα μωρά και τα μικρά παιδιά. Ειδικά για τις δύο τελευταίες κατηγορίες, η αφυδάτωση μπορεί να απειλήσει τη ζωή.
Eιδικά για τους δρομείς για να εξασφαλίσουν σωστή ενυδάτωση κατά την διάρκεια της προπόνησης ή στον αγώνα πρέπει να προσέξουν τα εξής:
-Επαρκής ενυδάτωση με νερό πριν την αθλητική δραστηριότητα. Οι συστάσεις προτείνουν έναρξη της ενυδάτωσης 2-3 ώρες πριν τον αγώνα ή την προπόνηση, ενώ περίπου σε έναν δρομέα 70kg αντιστοιχούν 300-500ml υγρών.
-Επαρκής ενυδάτωση κατά την άσκηση λόγω της απώλειας υγρών μέσω της εφίδρωσης. Εδώ συστήνεται η κατανάλωση νερού με ρυθμό 150-200 ml ανά 15 λεπτά.
-Αναπλήρωση υγρών αμέσως μετά την άσκηση με ρυθμό 150% των εκτιμώμενων απωλειών σε υγρά και συνέχιση της ενυδάτωσης για τις επόμενες 2-4 ώρες, ανάλογα με την ένταση της άσκησης. Η υπεραναπλήρωση του όγκου των υγρών σε σχέση με τις απώλειες σε ιδρώτα γίνεται γιατί πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αντιρροπιστική διούρηση.
Τέλος πρέπει να θυμόμαστε ότι η δίψα δεν είναι καλός δείκτης των επιπέδων ενυδάτωσης και γιατί ελαττώνεται με την ηλικία αλλά και γιατί εμφανίζεται όταν υπάρχει ήδη απώλεια 2% του σωματικού βάρους.
Κείμενο του μέλους μας καρδιολόγου Ν. Πραττή